Πόσοι φτωχοί «παράγουν» έναν πλούσιο;

Του Νίκου Μπογιόπουλου

Χτες, δόθηκε στη δημοσιότητα από το «Forbes» η ετήσια «λίστα των δισεκατομμυριούχων» του πλανήτη. Έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς την εξέλιξη της σχετικής λίστας από την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και μετά. Θα διαπιστώσει ότι:

• Το 2008, προ κρίσης δηλαδή, οι δισεκατομμυριούχοι του πλανήτη, κατά τη «λίστα Forbes», αριθμούσαν τους 793 και η συνολική περιουσία τους ανερχόταν στα 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια.
• Το 2010 ο αριθμός τους έφτασε τους 1.011 και τα πλούτη τους στα 3,5 τρισεκατομμύρια δολάρια..
• Το 2011 οι δισεκατομμυριούχοι ανήλθαν στους 1.216 και η περιουσία τους ανήλθε στα 4,5 τρισεκατομμύρια δολάρια.
• Το 2012 οι δισεκατομμυριούχοι αυξήθηκαν στους 1.426 με την συνολική τους περιουσία να αυξάνεται στα 5,4 τρισεκατομμύρια δολάρια.
• Όσο για το 2013, σύμφωνα με τα χτεσινά στοιχεία, ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων ανέβηκε στους 1.645 και η περιουσία τους έχει εκτιναχτεί στα 6,4 τρισεκατομμύρια δολάρια!

   

Αυτό που προκύπτει από τα προηγούμενα είναι ότι στον κόσμο τους, στον κόσμο των κεφαλαιοκρατών, των πολυεθνικών, των μονοπωλίων, των τραπεζιτών, από τη στιγμή που ξέσπασε η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, συμβαίνουν τα εξής:

   α) Την ίδια περίοδο κατά την οποία διπλασιάστηκε ο αριθμός των δισεκατομμυρίων φτωχών, έχει παράλληλα υπερδιπλασιαστεί και ο αριθμός μιας χούφτας δισεκατομμυριούχων Κροίσων, που από 793 ανήλθαν στους 1.645....

   β) Την ίδια περίοδο που το μέγεθος και η «ποιότητα» της φτώχειας που ταλανίζει δισεκατομμύρια ανθρώπους του πλανήτη πήραν απροσδιόριστες διαστάσεις, το μέγεθος της περιουσίας των δισεκατομμυριούχων του πλανήτη σχεδόν... τριπλασιάστηκε και από 2,4 τρισ. δολάρια ανήλθε στα 6,4 τρισ. δολάρια...

   γ) Στις ΗΠΑ, όπου ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με συσσίτια ανήλθε στα 50 εκατομμύρια και που οι φάκελοι κατασχέσεων και οι πλειστηριασμοί κατοικιών μόνο μέχρι το 2010 ξεπέρασαν τα 10 εκατομμύρια, οι δισεκατομμυριούχοι από 359 που ήταν το 2008 ανήλθαν στους 492...

   δ) Στην Ευρώπη των μνημονίων και της λιτότητας, εδώ που οι άνεργοι ξεπερνούν τα 26 εκατομμύρια και έχουν αυξηθεί κατά 10 εκατομμύρια από το 2008, την ίδια περίοδο οι δισεκατομμυριούχοι από 196 το 2008 τώρα μετρήθηκαν στους 485. Δηλαδή για κάθε έναν νέο δισεκατομμυριούχο αντιστοιχούν 35.000 νέοι άνεργοι. ..

   ε) Στον κόσμο της κοινωνικής θηριωδίας, μέσα στα χρόνια της κρίσης, στα χέρια αυτών των 1.645 «Κροίσων» του διεθνούς επιχειρηματικού «τζετ σετ» και της «φιλανθρωπίας» συγκεντρώθηκαν τόσα πλούτη που

- ισούνται σχεδόν με το ΑΕΠ της Κίνας των 1,5 δισεκατομμυρίων ανθρώπων,
- ξεπερνούν ολόκληρο το ΑΕΠ της Ιαπωνίας,
- ξεπερνούν τα ΑΕΠ της Γερμανίας και της Γαλλίας μαζί,
- ξεπερνούν τα ΑΕΠ της Βραζιλίας, της Ρωσίας και της Ινδίας μαζί,
- ξεπερνούν δύο και τρεις φορές το ΑΕΠ της Αυστραλίας, του Καναδά, της Ισπανίας και το ΑΕΠ όλων μαζί των χωρών της Αφρικής...

Για τα παραπάνω (τα οποία συμβαίνουν σε έναν κόσμο όπου το οικονομικό και πολιτικό καθεστώς που τον διέπει λέγεται ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ) , υπάρχουν δυο ερμηνείες. 

ΠΡΩΤΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ 

   Όλα αυτά μπορεί να είναι δυσάρεστα, αλλά είναι «λογικά». Η συνύπαρξη της απόλυτης ένδειας με την ξετσιπωσιά της χλιδής είναι φαινόμενο διαχρονικό και ως εκ τούτου «αναπόφευκτο» και «αμετάλλακτο». Οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι χωρίζονται, από τη μια μεριά, στους «άξιους», στους «ικανούς» και στους «καπάτσους» που τα κατάφεραν στη ζωή (και που τυχαίνει αυτοί να είναι λίγοι). 

Από την άλλη μεριά, έχουμε τους πολλούς, τα δισεκατομμύρια δηλαδή των ανθρώπων, που λόγω «ανικανότητας», «αναξιότητας» ή εν πάση περιπτώσει λόγω «ατυχίας», δεν «προκόψανε». Οι πρώτοι, οι λίγοι, κερδίζουν. Κερδιζουν και όταν υπάρχει ανάπτυξη, αλλά και όταν υπάρχει κρίση. Οι δεύτεροι, οι πολλοί, χάνουν. Χάνουν και όταν υπάρχει ανάπτυξη και, φυσικά, όταν υπάρχει κρίση. 

   

Συνεπώς, κατά τους θιασώτες της πρώτης ερμηνείας, μπορεί να μην είναι ευχάριστο, αλλά – τί να κάνουμε; - είναι «λογικό», είναι «ρεαλιστικό» μόλις 5 άνθρωποι στην κορυφή της λίστας Forbes να διαθέτουν πλούτη που ξεπερνούν κατά σχεδόν 2 φορές ολόκληρο το ΑΕΠ της Ελλάδας των 10 εκατομμυρίων ψυχών...

 Δεν είναι ευχάριστο, αλλά – τί να κάνουμε; - είναι «λογικό» είναι «ρεαλιστικό» μόλις μια οικογένεια, η οικογένεια των πολυκαταστημάτων Walmatt στις ΗΠΑ, να κατέχει τόσο πλούτο όσο διαθέτουν αθροιστικά τα 100 εκατομμύρια των φτωχότερων Αμερικανών!

   

Δεν είναι ευχάριστο, αλλά – τί να κάνουμε; - είναι «λογικό», είναι «ρεαλιστικό» από τον παγκόσμιο πλούτο που το 2013 ανήλθε στα 243 τρισεκατομμύρια, τα 100 τρισεκατομμύρια, δηλαδή πάνω από το 40% να ανήκει στους υπερπλούσιους, που δεν αντιστοιχούν παρά μόλις στο... 0,7% του παγκόσμιου πληθυσμού!

   

Εν κατακλείδι: Δεν είναι ευχάριστο, αλλά – τί να κάνουμε; - είναι «μοιραίο», οι φτωχοί να γίνονται φτωχότεροι και οι πλούσιοι να γίνονται πλουσιότεροι...

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

 Τίποτα από αυτά δεν είναι «λογικό» και «ρεαλιστικό». Καθόλου «λογικό» δεν είναι το 95% των κερδών που παράχθηκαν από το 2009 μέχρι το 2012 στις ΗΠΑ να έχουν καταλήξει (κατά τον Στίγκλιτς) στο πλουσιότερο 1% του πληθυσμού, ούτε ότι από αυτό το 95% των κερδών που πήγε στο 1% των πολύ πλούσιων στην πραγματικότητα (κατά τον Κρούγκμαν) «περισσότερο από το 60% (να) έχει πάει στο κορυφαίο 0,1%»! 

Αυτός ο κοινωνικός δαρβινισμός, δεν είναι προιόν της «λογικής» αλλά αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης και των ταξικών ανισοτήτων. Η απανθρωπιά της φτώχειας, ο πόνος της ανέχειας, η δυστυχία της ανημπόριας, από τη μια, και ο αμύθητος πλούτος από την άλλη, δεν προκύπτουν σαν «φυσικός» ή «θεικός» νόμος αλλά έχουν ως μήτρα εκδήλωσής τους την αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργασία, δηλαδή την κατίσχυση του κεφαλαιοκράτη - καπιταλιστή πάνω στον προλετάριο – εργαζόμενο, την οικοδόμηση μιας κοινωνίας με βάση τον κανόνα της μετατροπής του ανθρώπου σε εμπόρευμα. Ένα εμπόρευμα που, όποτε το επιθυμούν και με τους όρους που το επιθυμούν, τα αφεντικά το πωλούν και το αγοράζουν φορώντας του τη σιδερένια μπάλα της μισθωτής σκλαβιάς ή το στοιβάζουν στον εφεδρικό στρατό της ανεργίας αποδίδοντάς του την «ελευθερία» της ανέχειας.

   

Εν ολίγοις: Δεν είναι ούτε «λογικό», ούτε «ρεαλιστικό» η κοινωνία να χωρίζεται σε μια χούφτα «ιδιοκτήτες», από τη μια, και σε έναν ωκεανό πληβείων, από την άλλη, που η μόνη τους ιδιοκτησία είναι το σαρκίο τους και το σαρκίο των παιδιών τους και που το μόνο τους «δικαίωμα» είναι να προσφέρουν το σαρκίο τους στον «αφέντη» - εκμεταλλευτή τους.

«Πόσοι;»

   

Έχουμε μπροστά μας μια πραγματικότητα, σύμφωνα με την οποία οι Κροίσοι του πλανήτη, σε συνθήκες κρίσης, πολλαπλασιάζουν τα μυθώδη πλούτη τους την ώρα που δισεκατομμύρια άνθρωποι καταστρέφονται. 

   

Την  πραγματικότητα αυτή, ο Πορτογάλος ποιητής Αλμέιντα Γκαρέτ, ήδη από τον 18ο αιώνα, την περιέγραψε έτσι: «Κι εγώ ρωτώ τους οικονομολόγους, τους πολιτικούς, τους ηθικολόγους: υπολόγισαν ποτέ τον αριθμό των ατόμων που υποχρεωτικά καταδικάζονται σε αθλιότητα, σε άνιση εργασία, σε εξαχρείωση, σε αφροσύνη, σε διεφθαρμένη άγνοια, σε ανίκητη δυστυχία, σε απόλυτη ένδεια, για να παραχθεί ένας πλούσιος;». 

   

Ε, λοιπόν, τίποτα από όλα αυτά που συνιστούν τη γύρω μας πραγματικότητα της βαρβαρότητας δεν είναι «λογικά». Οχι!  Παρά την μεγαλοφυία του, εδώ ο Χέγκελ έκανε λάθος: Το πραγματικό δεν είναι και λογικό, όπως ισχυριζόταν. Που πάει να πει: Τίποτα από αυτά που συνθέτουν την πραγματικότητα της απανθρωπιάς δεν είναι «καλώς καμωμένο».   

   

Τίποτα «θεϊκό» ή «φυσικό» δεν επιβάλλει την «αναπόφευκτη» διαιώνιση αυτής της βαρβαρότητας. Δεν είναι «λογικό», ούτε «μοιραίο», ούτε «αναπόφευκτο» οι άνθρωποι να συνεχίσουν να χωρίζονται σε εκείνους που αγοράζουν ανθρώπους και στους άλλους που πωλούνται σε άλλους ανθρώπους.

   

Τίποτα σε αυτή την πραγματικότητα που λέει ότι ένας Κροίσος θα έχει εισόδημα πάνω από 10 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα (!) και ταυτόχρονα 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα «ζουν» με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα, δεν είναι προιόν και αποτέλεσμα της «λογικής». Αυτό είναι ο ορισμός της ταξικής παραφροσύνης.

*

   

Θα μας επιτραπεί, λοιπόν, να μην είμαστε τόσο απαισιόδοξοι ώστε να υποταχτούμε στους κήρυκες της πρώτης ερμηνείας. Να υποταχτούμε, δηλαδή, σε μια «λογική» που αν ίσχυε τότε θα έπρεπε οι δούλοι να ήταν ακόμα δούλοι, οι δουλοπάροικοι να ήταν ακόμα δουλοπάροικοι, οι κολίγοι να ήταν ακόμα κολίγοι.

Θα μας επιτραπεί σε ό,τι το σύστημα της εκμετάλλευσης βαφτίζει «λογικό» εμείς να βλέπουμε το παράλογο, εκείνο που και πρέπει και μπορεί να ανατραπεί.  Η’ μήπως το «λογικό» είναι να διατηρηθεί ένα καθεστώς που κάθε μέρα, όταν 1.645 Κροίσοι αυξάνουν τα δισεκατομμυριά τους, πάνω από  22.000 παιδιά να πεθαίνουν από την πείνα;

   

Θα μας επιτραπεί  στο «ρεαλισμό» ενός συστήματος που όσο μεγαλώνει η δυστυχία δισεκατομμυρίων ανθρώπων τόσο αυξάνεται η περιουσία μιας χούφτας δισεκατομμυριούχων, εμείς να βλέπουμε ως μόνη ρεαλιστική προοπτική ανθρώπινης επιβίωσης και αξιοπρέπειας την ανατροπή αυτού του συστήματος - φυλακή. 

Το μόνο Λογικό που υπάρχει απέναντι σε αυτή τη φυλακή, στη φυλακή της ταξικής παραφροσύνης και του κοινωνικού κανιβαλισμού, στην οποία «το κεφάλαιο γεννιέται βουτηγμένο από την κορυφή ως τα νύχια στο αίμα και στη βρωμιά στάζοντας αίμα απ' όλους τους πόρους» (Καρλ Μαρξ «Κεφάλαιο», τόμος Α', σελίδα 785), είναι η συντριβή της.

  

Είναι η οικοδόμηση μιας άλλης πραγματικότητας. Μιας άλλης κοινωνίας. Χωρίς δεσμά και χωρίς αλυσίδες. Που ο πλούτος των λίγων δεν θα γίνεται πακτωλός που θα προκύπτει από την φτώχεια των πολλών, αλλά που ο πλούτος από τη δουλειά, τη δημιουργικότητα, τα ταλέντα, τις ικανότητες των πολλών θα ακυρώνει και θα καταργεί τη φτώχεια όλων!

Μπορεί να συμβεί; Είναι ρεαλιστικό να υπάρξει τέτοια κοινωνία όπου ο πλούτος θα είναι μέτρο όχι της ιδιοτέλειας αλλά της συλλογικής εξύψωσης; Που δεν θα έχει ως προυπόθεση την μαζική φτώχεια, αλλά θα συνιστά προσδιοριστικό της κοινωνικής ευημερίας; Ο Μπαλζάκ δεν ήταν... κομμουνιστής, γεννήθηκε πολύ πριν από  τον Μάρξ και τον Λένιν, ήταν αριστοκράτης και συντηρητικός, αλλά το είχε αντιληφθεί περίφημα: «Οταν η μάζα των φτωχών γίνει πιο ισχυρή από τη μάζα των πλουσίων, η κοινωνία - έλεγε - θα χτιστεί σε άλλη βάση».  

Πηγή