Πέμπτη 16 Ιανουαρίου 2014

Κεντρικές Φυλακές Κύπρου: Κολαστήρια θανάτου

Μέσα σε οκτώ μήνες πέντε κρατούμενοι έδωσαν τέλος στη ζωή τους στις Κεντρικές Φυλακές της Κύπρου. Με τον πλέον τραγικό τρόπο έρχεται στο φως της δημοσιότητας η φρίκη που βιώνουν οι κρατούμενοι, θύματα ενός συστήματος διαφθοράς που όπως καταγγέλλεται μέχρι σήμερα τροφοδοτούνταν από την συγκάλυψη των αρχών και την κυβερνητική ανοχή...

Κατά τους προηγούμενους δύο αιώνες, οι φυλακές υπήρξαν τόποι κανονικοποίησης, μηχανισμοί μεταμόρφωσης των απείθαρχων παραβάτων του νόμου σε πειθαρχημένους εργαζόμενους για τις ανάγκες της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής και της ομαλής αναπαραγωγής των κεφαλαιοκρατικών κοινωνικών σχέσεων. 

Ο θεσμός της φυλακής, όπως την ξέρουμε σήμερα, και του εγκλεισμού σε ιδρύματα ήταν κομμάτι της ανάδυσης ενός γενικότερου πλαισίου μηχανισμών εξουσίας, διαδικασία που ο Μ. Φουκώ ονόμασε βιοπολιτική και βιοεξουσία. Η βιοπολιτική φρόντιζε για την ομαλή αναπαραγωγή της εργατικής τάξης σε σταθερούς αριθμούς. Αντικείμενο ήταν η ομαλοποιητική διαχείριση του πληθυσμού, στηριγμένη σε επιστημονικές μεθόδους με προαγωγή της βελτίωσης της ζωής και της αποτροπής του θανάτου. 

Οι φυλακές λοιπόν είχαν σαν στόχο όχι μόνο την απομάκρυνση από την κοινωνία επικίνδυνων για την τάξη στοιχείων, αλλά και τον σωφρονισμό τους, την ενσωμάτωση τους πίσω στην γενικότερη διαδικασία παραγωγής, στην οικονομία. Αυτές οι στρατηγικές εξουσίας, όπως τις ονομάζει ο Φουκώ, αναδύθηκαν και ενδυναμώθηκαν σε περιόδους και συνθήκες όπου η προσφορά εργατικού δυναμικού δεν ήταν πολύ μεγαλύτερη (ή ήταν μικρότερη) από την ανάγκη που είχε το κεφάλαιο για αυτή την εργασία, καθιστώντας την εργατική τάξη ένα πιο ακριβό εμπόρευμα που έπρεπε να καλλιεργηθεί και να διαφυλαχτεί κατάλληλα, να μην καταστραφεί τόσο εύκολα ή έστω να μπορεί να υπάρχει μια ομαλή αναπλήρωση αυτών των εμπορευμάτων (εργάτες) που αποτελούν ταυτόχρονα, κατά τον Μαρξ, απαραίτητο μεταβλητό κεφάλαιο.

Στις πιο σύγχρονες τους εκδοχές, οι στρατηγικές αυτές δεν χρειάζονται καν να στέλνουν τους σοφρωνισθέντες πίσω στην υπόλοιπη κοινωνία για να μπουν στην παραγωγή και να είναι χρήσιμοι για το κεφάλαιο: Η παραγωγή μπήκε στην φυλακή και κατέστησε της ίδιες τις φυλακές τόπους κερδοφορίας. Από την μία με την ιδιωτικοποίηση των φυλακών (δημιουργώντας το λεγόμενο prison- industrial complex, μια βιομηχανία παραγωγής φυλακισμένων και φυλακών, κάτι που δεν έχουμε στην Κύπρο αλλά ίσως να δημιουργηθεί με αφορμή τάχα και την επίλυση των πρόσφατων γεγονότων) και ταυτόχρονα με τον εξαναγκασμό των φυλακισμένων σε πάμφθηνη εργασία για κατασκευή προιόντων μεγάλων επιχειρήσεων (π.χ. πολλά από τα στρατιωτικά υλικά του στρατού των ΗΠΑ φτιάχνονται στις φυλακές μέσω ιδιωτικών εταιριών).

Τα τελευταία χρόνια η Κύπρος ένιωσε την οικονομική κρίση με αποτέλεσμα μεταξύ άλλων την επίσημη ανεργία να φτάνει σε ποσοστό 18%. Η μειωμένη οικονομική δραστηριότητα καθιστά το εμπόρευμα ¨εργατική δύναμη¨ υπεράφθονο, φθηνό και πολύ πιο αναλώσιμο. 

Το σύστημα, για να το πόυμε πιο απλά, δεν έχει πλέον ανάγκη από τόσους εργαζόμενους, δεν έχει πλέον την ανάγκη να περιθάλπτει (βλ. αλλαγές στο σύστημα υγείας), να εκπαιδεύει (βλ. αλλαγές στην παιδεία π.χ. κόμιστρα λεωφορειών όπου το κράτος πλέον λέει ‘’ννα τζι αν πάεις, ννα τζι αν μεν πάεις σχολείο’’) ή να σοφρωνίζει (βλ. φυλακές) τόσους εργαζόμενους όσο πριν. Διότι, όταν υπάρχει υπερπαραγωγή εμπορευμάτων (στην περίπτωση που εξετάζουμε το εμπόρευμα είναι η εργατική δύναμη, ο εργαζόμενος) τι κάνει ο καπιταλισμός για να προχωρήσει; Τα καταστρέφει, όπως κάνει με τις ντομάτες ρίχνοντας τες στην χωματερή. 

Οι Κεντρικές Φυλακές είναι μια τέτοια χωματερή για τα άχρηστα (άχρηστα για το κεφάλαιο) και πλεονάζον κομμάτια της κοινωνίας. Χωματερή όπου στοιβάζονται μικροεγκληματίες, μικροχρεώστες (προς Θεού όχι αυτοί που χρωστούν εκατομμύρια) και μετανάστες με μόνο έγκλημα την απουσία άδειας παραμονής.

Κάποτε και οι Κεντρικές Φυλακές προσπάθησαν να παίξουν ένα βιοπολιτικό ρόλο με μαθήματα διαφόρων ειδών σε κρατούμενους και κοινωνικοποιητικές δραστηριότητες που μαρτυρούνται από την ύπαρξη π.χ. ενός χώρου που λέγεται ‘’Θέατρο’’ και που σήμερα χρησιμοποιείται μόνο για να στοιβάξει 150 άτομα σε ένα χώρο με μια τουαλέτα. 

Ένας χώρος με συνθήκες τόσο άθλιες που σφραγίζονται τα παράθυρα όταν υψηλοί επισκέπτες έρχονται στις φυλακές, για να μην δουν ότι ζουν άνθρωποι εκεί μέσα. Σήμερα, ο ρόλος που το κράτος, κράτος πάντα του κεφαλαίου, δίνει σε αυτές τις φυλακές δεν είναι σε καμιά περίπτωση η επανενσωμάτωση των κρατούμενων στην κοινωνία, η ομαλοποίηση και πειθάρχηση τους με βάση τις ανάγκες του κεφαλαίου. Ρόλος τους σήμερα είναι όχι ο ρόλος της βιοπολιτικής αλλά ο ρόλος της θανατοπολιτικής. 

Ενας τόπος όπου οι κρατούμενοι αφήνονται να σαπίσουν, στο έλεος όποιων κυκλωμάτων διαφθοράς υπάρχουν στις φυλακές. Μετά τις 5 αυτοκτονίες και τις πάνω από 50 απόπειρες μες το 2013, στα 18 μέτρα που ανακοίνωσε ο κ. Ιωνάς δεν υπάρχει τίποτα που να αφορά καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης, κίνητρα στους κρατούμενους για επανένταξη τους, εκπαίδευση τους κτλ, όπως ίσως να γινόταν σε άλλες περιόδους.

Οι φυλακισμένοι αλλά και μη φυλακισμένοι, πολλοί μετανάστες και αρκετοί Κύπριοι, θα γίνονται όλο και περισσότερο, όχι ενσωματώσιμες κοινωνικές ομάδες αλλά περιττός πληθυσμός, επιζήμιος, μιας και αποτελεί ¨βάρος¨ στο χρεωμένο κοινωνικό κράτος. Τα σχόλια που μπορεί κάποιος να δει για τους φυλακισμένους όπως ¨αφηστους να ψοφίσουν, να μην πληρώνει το κρατός¨ εκφράζουν αυτή την βασική λογική που επιστρατεύει ο καπιταλισμός σε κάθε του κρίση: την καταστροφή εμπορευμάτων και παραγωγικών δυνάμεων. Αλλά αυτά δεν ενδιαφέρουν. Την Κυπριακή κοινωνία σε καιρό κρίσης πρέπει να την ενδιαφέρουν τα σημαντικά: ανταγωνιστικότητα, κέρδος, παραγωγικότητα, ανάπτυξη.

Δεν υπάρχουν σχόλια: