ΑΝΤ.ΑΡ.Τ.Ε.Σ: Αντίο σύντροφε Καπετάν Κεμάλ

Απεβίωσε σε ηλικία 95 ετών ο Τούρκος μαρξιστής πολιτικός και διανοούμενος Μιχρί Μπελί (Mihri Belli), γνωστός και ως Καπετάν Κεμάλ από τη συμμετοχή του ως αρχηγός τάγματος του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος.

Λίγα λόγια για τη ζωή του

Ο Μιχρί Μπελί γεννήθηκε το 1916 στη Σηλυβρία της Ανατολικής Θράκης. Γόνος αστικής οικογένειας, σπούδασε οικονομικά στο Ροβέρτειο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης Το 1937 μετέβη στις ΗΠΑ για να συνεχίσει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Μισισίπι. Αν κι υπήρξε Εθνικιστής στα εφηβικά του χρόνια, ασπάζεται στη συνέχεια τις ιδέες του κομμουνισμού και μέσα από το ΚΚ των ΗΠΑ αγωνίζεται για τα δικαιώματα των καταπιεσμένων μαύρων του Νότου. Το 1941 επέστρεψε στην Τουρκία όπου και πιάνει δουλειά στο ομώνυμο πανεπιστήμιο. Ταυτόχρονα αναμειγνύεται ενεργά στην πολιτική ιδρύοντας την Ένωση Προοδευτικής Νεολαίας όπου μέσα από τους κόλπους της γνωρίζει τις πολιτικές διώξεις και τις φυλακές. Έτσι, το 1946 ενώ ήταν εξόριστος καταφεύγει στην Ελλάδα και τον Απρίλιο του 1947 κατατάσσεται εθελοντικά στις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού. Την περίοδο εκείνη οι αγωνιστές του ΔΣΕ αναζητούσαν έναν τούρκο σύντροφο επαρκώς καταρτισμένο που θα αναλάμβανε την πολιτική καθοδήγηση στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Ο Καπετάν Κεμάλ ανέλαβε την ηγεσία του Τάγματος το οποίο αποτελούνταν από Πομάκους, Τούρκους και Έλληνες και κατά τη συμμετοχή του στον ΔΣΕ τραυματίστηκε σοβαρά δύο φορές. Με την λήξη του εμφυλίου πολέμου, ο Καπετάν Κεμάλ επιστρέφει το 1950 στην Τουρκία όπου και φυλακίζεται την περίοδο 1951 – 1958 ως ηγετικό στέλεχος του Τούρκικου Κομμουνιστικού Κόμματος. Μετά την αποφυλάκισή του άρχισε να γράφει σε διάφορα αριστερά περιοδικά, με το ψευδώνυμο E. Tufekci. Έφυγε από την Τουρκία με το στρατιωτικό πραξικόπημα το 1971 και επέστρεψε το 1974. Διετέλεσε γενικός γραμματέας του Τουρκικού Εργατικού Κόμματος. Το 1979 πραγματοποιείται απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, από την οποία τραυματίστηκε σοβαρά. Με το πραξικόπημα του στρατηγού Εβρέν το 1980 έφυγε πάλι, στη Σουηδία αυτή τη φορά, όπου έζησε μέχρι το 1992, οπότε επέστρεψε στην πατρίδα του. Ο Καπετάν Κεμάλ ζούσε μέχρι το τέλος, με τη γνωστή συγγραφέα Σεβίμ Μπελί (Sevim Belli).

Συγγραφικό έργο

Ο Καπετάν Κεμάλ συνδυάζοντας την ακαδημαϊκή του συγκρότηση και την πλούσια αγωνιστική του δράση, έγραψε αρκετά βιβλία πολιτικού και ιστορικού περιεχομένου. Ορισμένοι τίτλοι βιβλίων του είναι οι εξής:

Savci Konustn, Soz Sanigindir – Ο εισαγγελέας μίλησε, ο λόγος στον κατηγορούμενο (1962)

Milli Demokratik Devrim – Εθνική Δημοκρατική Επανάσταση (1968)

Devrimci Hareketimizin Elestirisi 1961-1971 – Κριτική του Επαναστατικού Κινήματος 1961-1971 (1977)

TKP nin Tarihsel Komunu – Ιστορική πορεία του Τουρκικού Κομμουνιστικού Κόμματος (1978)

Rigas in Dedigi – Τάδε έφη Ρήγας Φεραίος (1987)

Anilar II Cilt – Αναμνήσεις δύο τόμοι (1988)

Gurbetten Notlar – Turkiye Solu – Σημειώσεις από την εξορία – Η Αριστερά στην Τουρκία (1996)

Yaratici Marksizm ve Dunya Ustune – Δημιουργικός Μαρξισμός και Κόσμος (1996)

Στα ελληνικά (εκδόσεις Αλφειός) εκδόθηκε το 2009 το βιβλίο Καπετάν Κεμάλ, Αναμνήσεις από τον ελληνικό εμφύλιο, σε μετάφραση της Φραγκώ Καραογλάν (το βιβλίο αυτό είχε κάνει ήδη τρεις εκδόσεις στην Τουρκία, το 1985, 1987 και 1988 με τον τίτλο Gerilla Anilari – Yunan İç Savaşindan). Στο βιβλίο του, ο Μπελί αναφέρεται στους ανθρώπους που συμμετείχαν στην αντίσταση, στον αδικοχαμένο ανθό της ελληνικής πρωτοπορίας, σε εκείνους τους «ευτυχισμένους ανθρώπους» των τραγικών περιπετειών της Αριστεράς, στους οπλισμένους με τη χαρά και την αισιοδοξία του δίκαιου αγώνα. Παραθέτουμε ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

Η έχθρα που είχε συσσωρευθεί μέσα μου από τη σοβινιστική προπαγάνδα τόσων χρόνων, διαλύθηκε μέσα σ’ εκείνη την εβδομάδα που έζησα στην Αθήνα και είδα καθαρά στα μάτια των Ελλήνων τα φιλικά, τα αδερφικά αισθήματα που έτρεφαν για μας. Οι πρόσφυγες, οι Καραμανλήδες, δάκρυζαν στο άκουσμα της λέξης “Τουρκία”. Τα αισθήματα αδελφοσύνης ανάμεσα σε δυο λαούς που είχαν ζήσει για αιώνες μαζί βάραιναν περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο. Την τελευταία μέρα έγινε η αποχαιρετιστήρια συγκέντρωση. Ήχησαν ξανά τα συνθήματα “Ζήτω η Τουρκία” και “Ζήτω η Ελλάδα”. Αυτή τη φορά φώναξα “Ζήτω η Ελλάδα” μ’ όλη μου την καρδιά. Είχα καταλάβει ότι δεν χρειαζόταν να πάψει να υπάρχει η Ελλάδα για να υπάρξει η Τουρκία. Όλοι οι λαοί είναι αδέλφια, αλλά ο Τούρκος και ο Έλληνας είναι ακόμα πιο κοντά ο ένας με τον άλλο.

_____________

Όσα κι αν είναι τα λάθη που έγιναν, ο ελληνικός εμφύλιος, με τα θετικά του και τα αρνητικά του, είναι κομμάτι του αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο, που δίνει, αιώνες τώρα, όχι μόνο ο ελληνικός λαός αλλά ολόκληρη η προοδευτική ανθρωπότητα. Αυτοί που είχαν κάνει τον εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο ενάντια στο ιμπεριαλιστικό μέτωπο, αντιστέκονταν τώρα στην απόπειρα ενός άλλου ιμπεριαλιστικού μετώπου, που είχε έρθει με τις στρατιωτικές του δυνάμεις φορώντας τη μάσκα του συμμάχου για να επιβάλει τη κηδεμονία του, με την υποστήριξη των πλέον αντιδραστικών και προδοτικών δυνάμεων. Έτσι, για χρόνια, η καρδιά της παγκόσμιας επανάστασης χτυπούσε στα ελληνικά βουνά. Δεν χάθηκαν μάταια τόσοι άνθρωποι. Ο Μπαλζάκ λέει κάπου: «δεν υπάρχει πιο γόνιμο έδαφος απ’ αυτό που έχει ποτιστεί με το αίμα των ανθρώπων που έπεσαν για να το υπερασπιστούν». Αυτό ισχύει και σήμερα στην Ελλάδα. Αν σήμερα υπάρχει δημοκρατία στην Ελλάδα, αν, για να πάμε λίγο πιο πίσω, στην περίοδο της δικτατορίας, η ελληνική χούντα που εκτελούσε χρέη χωροφύλακα των ίδιων αποικιοκρατικών δυνάμεων, δεν άπλωσε την τυραννία της, στο βαθμό που το έκανε η χούντα της Άγκυρας, αν αναγκάστηκε να καλύψει έστω και λίγο τη δουλικότητά της στον ιμπεριαλισμό και δεν τον υπηρέτησε όσο εκείνη στην Τουρκία, αυτό οφείλεται στις θυσίες του ελληνικού λαού, στη θύμηση εκείνων που χάθηκαν για την ελευθερία. Όσοι πολέμησαν στις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού, τίμησαν το Ελληνικό Έθνος. Κι εγώ, ως Τούρκος, νιώθω περήφανος και ευτυχής που συμμετείχα σ’ αυτό τον λαμπρό αγώνα, εκτελώντας ένα ταπεινό καθήκον, που πολέμησα σ’ έναν δίκαιο αγώνα, δίπλα στα πιο τίμια, τα πιο γενναία παλικάρια του ελληνικού λαού. Είναι ξεκάθαρο ότι η Ελλάδα, την περίοδο εκείνη, υπήρξε ένα μέτωπο όπου ο ψυχρός πόλεμος είχε μετατραπεί σε θερμό.»

Μια ζωή σαν ταινία

Η τρικυμιώδης ζωή του Καπετάν Κεμάλ έγινε περισσότερο γνωστή στο ευρύ κοινό, μέσα από τοντοκιμαντέρ του Φώτου Λαμπρινού με τον τίτλο Καπετάν Κεμάλ, ο Σύντροφος το οποίο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ της Θεσσαλονίκης το 2009. Ορισμένα αποσπάσματα από το ντοκιμαντέρ: