Σαν σήμερα ο Μ. Γλέζος και ο Α. Σάντας κατεβάζουν τη σβάστικα από την Ακρόπολη

Σαν σήμερα, το 1941, δύο φοιτητές, ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος (Λάκης) Σάντας πηγαίνουν στην Μπενάκειο Βιβλιοθήκη, βρίσκουν και μελετούν όλα τα σχεδιαγράμματα της Ακρόπολης. Όταν θα κατεβάσουν τη γερμανική σημαία από τον ιερό βράχο, θα αφήσουν επίτηδες επάνω στον ιστό τα δαχτυλικά τους αποτυπώματα για να μην κατηγορηθούν οι Έλληνες φύλακες.

Οι δυο νέοι πήραν την απόφασή τους  με αφορμή την πτώση της Κρήτης. Αφού μελέτησαν για μέρες στη Βιβλιοθήκη Αθηνών, ψάχνοντας την πιο ασφαλή διαδρομή, εκμεταλλεύτηκαν την ολιγωρία της φρουράς και περνώντας απαρατήρητοι μέσα απ' τη σπηλιά του Πανδρόσειου Άντρου έφτασαν μέχρι την τεραστίων διαστάσεων σημαίνα (4 x 2 μέτρα), την κατέβασαν, τη δίπλωσαν προσεκτικά και αποχώρησαν ανενόχλητοι. 

Η επόμενη μέρα βρήκε την Αθήνα «απαλλαγμένη» απ' την παρουσία της σβάστικας. Ο πανικός και η αναστάτωση που επικράτησαν στα κατοχικά στρατεύματα ήταν τέτοια που η σημαία αντικαταστάθηκε μόλις στις 11 το πρωί. Οι δυο δράστες καταδικάστηκαν  ερήμην σε θάνατο και  οι άνδρες της φρουράς εκτελέστηκαν.

Γρήγορα η είδηση διαδόθηκε όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλη την Ευρώπη. Στις 30 Μάη του 1941 ο Άξονας έμοιαζε ανίκητος, καθώς το μεγαλύτερο κομμάτι της Ευρώπης είχε περάσει στον έλεγχό του και σε λίγες μόλις μέρες θα ξεκινούσε η επιχείρηση Μπαρμπαρόσα εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Οι εθνικές αστικές τάξεις φάνηκαν ιδιαίτερα πρόθυμες να αποδεχτούν την ήττα τους και να συμμορθωθούν με τη νέα κατάσταση.

Οι λαοί όμως δεν είχαν πει την τελευταία τους λέξη.  Η πράξη του Γλέζου και του Σάντα ήταν μια πρώτη συμβολική υπόμνηση του γεγονότος πως οι λαοί δεν θα έδειχναν την ίδια υποχωρητικότητα με τις αστικές ηγεσίες. Λίγους μήνες αργότερα -το Σεπτέμβρη του 1941- στην Ελλάδα ιδρύεται το ΕΑΜ, το οποίο επρόκειτο να πρωτοστατήσει στην ένοπλη αντίσταση ενάντια στο ναζισμό. 

Ανάμεσα στις κατεχόμενες ευρωπαικές χώρες η Ελλάδα και η Γιουγκοσλαβία κατέχουν μια ιδιαίτερη θέση: ήταν αυτές στις οποίες η αντίσταση έλαβε χαρακτήρα μαζικής λαικής εξέγερσης, η οποία παράλληλα με το εθνικοαπελευθερωτικό έθεσε δυναμικά το κοινωνικό ζήτημα.  

Παράλληλα, η εκστρατεία ενάντια στην ΕΣΣΔ σήμανε την πρώτη ριζική στρατηγική ήττα του ναζισμού, ήττα που όμως στοίχησε τη ζωή σε πάνω από 20 εκατομμύρια πολίτες της ΕΣΣΔ. Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως η κίνηση των Γλέζου-Σάντα ήταν η πρώτη συμβολική αντεπίθεση των λαών της Ευρώπης. Λαοί που όταν πολεμούσαν ένιωθαν πως το εθνικοαπελευθερωτικό τους σχέδιο ήταν κομμάτι μιας ευρύτερης,διεθνικής προσπάθειας : του αγώνα ενάντια στο ναζισμό.

71 χρόνια μετά φαίνεται και πάλι καθαρά πως κανένας εχθρός δεν είναι ανίκητος.  Η κρίση του 2008 σήμανε την ένταση της επίθεσης του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού σε όσες εργατικές και δημοκρατικές κατακτήσεις είχαν απομείνει. Αυτή τη στιγμή όμως η επίθεση αυτή τα χει βρει σκούρα: το βασικό πειραματόζωο φαίνεται να αντιδρά. Δεν είναι καθόλου απίθανο μια ριζική ανατροπή στην Ελλάδα να σημάνει ντόμινο θετικών εξελίξεων σε ολόκληρη την Ευρώπη.

71 χρόνια μετά θυμόμαστε πως η Αριστερά ιστορικά δε υπήρξε ποτέ δύναμη που στηριζόταν στην απελπισία και το θυμό- αυτή τη θέση την καταλαμβάνει επάξια ο φασιμός. Είναι δύναμη ελπίδας και χειραφέτησης.

ΥΓ. Αν ρωτήσετε τον κύριο Μιχαλολιάκο της Χρυσής Αυγής θα σας πει πως η παραπάνω ιστορία είναι μύθος. Ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη είναι πολύ ενοχλητικός για τα παιδιά του χιτλερισμού.

Πηγή

Εδώ η συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Απόστολος Σάντας, που έφυγε από τη ζωή το 2011, στο Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα του Στέλιου Κούλογλου.