ΑΠΟ ΤΗ ΧΙΡΟΣΙΜΑ ΣΤΗ ΦΟΥΚΟΥΣΙΜΑ: Ο καπιταλισμός της πυρηνικής καταστροφής

Εκατοντάδες χιλιάδες Ιάπωνες διαδηλώνουν ενάντια στην πυρηνική ενέργεια τον Ιούλη του 2012 στο Τόκυο.

Στις 11 Μάρτη του 2011 σημειώθηκε ένας μεγάλος σεισμός 9 Ρίχτερ με επίκεντρο σε εβδομήντα περίπου χιλιόμετρα βορειονατολικά από τις ακτές του Τοχόκου, μιας επαρχίας του μεγαλύτερου νησιού της Ιαπωνίας, του Χονσού. Ο τρομερός σεισμός προκάλεσε ένα επίσης τρομερό τσουνάμι, με τα κύματά του να φτάνουν τα 40 μέτρα. 

Η επιστήμη δεν μπορεί να προβλέψει ούτε τους σεισμούς ούτε την έντασή τους. Μπορεί, όμως, να προβλέψει τι θα συμβεί αν ένα τέτοιο φυσικό φαινόμενο πλήξει μια περιοχή όπου βρίσκεται εγκαταστημένη μια μεγάλη πυρηνική βόμβα. Γιατί αυτό ήταν το πυρηνικό συγκρότημα Νταϊτσι της Φουκουσίμα.

Κανένας από τους μηχανισμούς αντιμετώπισης της κρίσης δεν λειτούργησε σωστά. Το σύστημα ψύξης του αντιδραστήρα δεν λειτούργησε λόγω της έλλειψης ρεύματος, η γεννήτρια δεν μπήκε μπροστά όπως έπρεπε και προχώρησαν στην πιο ακραία “λύση”, να τροφοδοτήσουν με θαλασσινό νερό. Μεσολάβησαν εκρήξεις από το υδρογόνο που άρχισε να απελευθερώνεται ενώ ραδιενέργεια εντόπισε ακόμη και ο αμερικάνικος στόλος που πλέει 160 χιλιόμετρα της Ιαπωνίας και γι'αυτό μετακινήθηκε πιο ανοιχτά. 

Κανείς αυτή τη στιγμή δεν δηλώνει επίσημα σε ποια κατάσταση βρίσκεται το πυρηνικό υλικό κάτω από το διαλυμένο εργοστάσιο, ωστόσο οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι το ραδιενεργό ουράνιο είναι πλέον εκτεθειμένο. Ο Φουκουσίμα 1 άρχισε να παράγει ενέργεια το 1970, είναι δηλαδή 42 ετών, και κανονικά θα είχε βγει εκτός λειτουργίας, όμως μόλις τον περασμένο Φλεβάρη η κυβέρνηση του έδωσε 10 χρόνια παράταση.

Όπως έγραφε ο Γ. Ράγκος στο περιοδικό Σοσιαλισμός από τα κάτω: «Στην Ιαπωνία τα εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας ανήκουν αποκλειστικά σε ιδιωτικές εταιρίες, όπως η, βουτηγμένη στα σκάνδαλα, TEPCO (Tokyo Electric Power Company - Εταιρία Ηλεκτρισμού του Τόκιο) που εκμεταλλεύεται το πυρηνικό συγκρότημα στη Φουκουσίμα και είναι η μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο (το 2003, οι 17 πυρηνικοί σταθμοί της TEPCO έκλεισαν, δυστυχώς προσωρινά, λόγω του σκανδάλου που ξέσπασε και αφορούσε παραποιημένες εκθέσεις επιθεώρησης, ενώ και το 2006 ένα ακόμα σκάνδαλο αφορούσε παρουσίαση ψεύτικων στοιχείων).

Στο συγκεκριμένο πυρηνικό συγκρότημα Νταϊτσι της Φουκουσίμα, υπάρχουν συνολικά έξι γερασμένοι και παρωχημένοι τεχνολογικά πυρηνικοί αντιδραστήρες με τον παλαιότερο από αυτούς να γιορτάζει με «εκρηκτικό τρόπο» τα τεσσαρακοστά του γενέθλια τις ημέρες της καταστροφής (κατασκευάσθηκε το Μάρτιο του 1971, ενώ ο πιο «σύγχρονος» κατασκευάσθηκε τον Οκτώβριο του 1979).

Σήμερα είναι απόλυτα επιβεβαιωμένο ότι την ευθύνη για την πυρηνική καταστροφή δεν την έχει η φύση αλλά η TEPCO και η γιαπωνέζικη κυβέρνηση για την αδυναμία εκπόνησης οποιοδήποτε σχεδίου αντιμετώπισης, για εγκληματικές καθυστερήσεις και για τα ελλειπή και χωρίς συντήρηση συστήματα ασφαλείας στο πυρηνικό εργοστάσιο».

Το πυρηνικό «ατύχημα» της Φουκουσίμα είναι το μεγαλύτερο από την πυρηνική καταστροφή του Τσερνόμπιλ το 1986. Τότε, οι «εξηγήσεις» που δίνονταν από τα ΜΜΕ, έριχναν το φταίξιμο στα «ανθρώπινα λάθη» και γενικότερα στις απαρχαιωμένες δομές της πρώην πλέον ΕΣΣΔ. Όμως, η Ιαπωνία, σύμφωνα με τα κριτήρια των ίδιων μέσων, είναι το ακριβώς αντίθετο από την πρώην ΕΣΣΔ. 

Πρόκειται για μια πανίσχυρη οικονομία, τον τρίτο ισχυρότερο καπιταλισμό παγκοσμίως, που περηφανευόταν και συνεχίζει να το κάνει για τα επιτεύγματά του σε όλες τις τεχνολογίες αιχμής.

Για να καταλάβουμε πως μια τέτοια χώρα έφτασε στα πρόθυρα μιας απερίγραπτης καταστροφής πρέπει να κοιτάξουμε βαθύτερα από τις ανεπάρκειες του ενός ή του άλλου στελέχους της κυβέρνησης ή της εταιρείας που διαχειρίζεται τους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Δυο είναι αυτοί οι παράγοντες. Ο πρώτος έχει να κάνει με το μύθο ότι υπάρχει η «καθαρή» και «ασφαλής» πυρηνική ενέργεια για «ειρηνικούς σκοπούς». Ο δεύτερος είναι ο τρόπος που λειτουργεί ο καπιταλισμός σαν σύστημα.

“Καθαρή” ενέργεια

Καταρχάς είναι μύθος ότι η πυρηνική ενέργεια είναι «καθαρή», δεν ρυπαίνει. «Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες και σε ομαλή ακόμα λειτουργία εκπέμπουν ραδιενεργά αέρια που διαφεύγουν στην ατμόσφαιρα. Τα επίπεδα ραδιενέργειας της ατμόσφαιρας κοντά σε πυρηνικούς αντιδραστήρες ξεπερνούν τα καθορισμένα (πλασματικά και αμφισβητούμενα από τους ειδικούς) ανώτατα όρια. 

Ο πυρηνικός αντιδραστήρας (και οι βοηθητικές μονάδες που απαιτούνται για τη λειτουργία του) συμμετέχει σημαντικά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και στη θερμική μόλυνση της ατμόσφαιρας γιατί από τη συνολική παραγόμενη ισχύ του αντιδραστήρα, το ένα τρίτο μετατρέπεται σε ηλεκτρικό ρεύμα και τα δύο τρίτα σε θερμότητα, που εκλύεται στο περιβάλλον (θερμική μόλυνση). Επίσης, υπάρχει η τεράστια χρήση ρυπογόνας ενέργειας για την εξόρυξη και τη μεταφορά του πυρηνικού καυσίμου. Όλα αυτά σε ομαλή λειτουργία ενώ σε περίπτωση ατυχήματος, όπως πια γνωρίζουμε, οι επιπτώσεις είναι ανυπολόγιστες και σε έκταση και σε διάρκεια».

Δεύτερον η «εγγυημένη ασφάλεια» είναι κι αυτή ένας μύθος. «Το επιχείρημα για το «μοντέλο» της Γαλλίας, η οποία στηρίζεται πάνω από 75% στην πυρηνική ενέργεια, σαν παράδειγμα ασφαλούς χρήσης της, κάθε άλλο παρά θετικό είναι γιατί από το 1967 έχουν γίνει 20 πυρηνικά ατυχήματα που και θανατηφόρα ήταν και ραδιενεργές μολύνσεις έδωσαν. Μέσα στην επόμενη δεκαετία η Γαλλία θα είναι αναγκασμένη να σφραγίσει τους παλαιούς ακτινοβολούντες πυρηνικούς αντιδραστήρες και θα γίνει ένα «μοντέλο» πυρηνικών αποβλήτων αυτή τη φορά».

Γιατί λοιπόν οι ισχυρότερες οικονομίες του πλανήτη στηρίζονται στην πυρηνική ενέργεια και κάθε λογής οργανισμοί, πολιτικοί, ομάδες ειδικών, υποστηρίζουν ότι η ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας είναι η απάντηση για το μέλλον; Γιατί η πυρηνική βιομηχανία είναι υπόθεση μερικών από τις πιο γιγάντιες επιχειρήσεις του παγκόσμιου συστήματος, για παράδειγμα το συγκρότημα της Φουκουσίμα κατασκευάστηκε με τεχνολογία και σχεδιασμό της Τζένεραλ Ελέκτρικ. 

Και δεύτερον, γιατί η ανάπτυξη της «ειρηνικής» πυρηνικής βιομηχανίας ήταν το υποπροϊον της ανάπτυξης των πυρηνικών όπλων. Οι δυο υπερδυνάμεις χρειάστηκε να κάνουν τεράστιες επενδύσεις σε υποδομές για να κατασκευάσουν τα γιγάντια πυρηνικά τους οπλοστάσια. Η εξόρυξη ουρανίου, η μεταφορά του, η επεξεργασία του σε εργοστάσια δημιούργησαν την υποδομή που «αξιοποίησαν» κράτη και εταιρείες.

Το άμεσο κέρδος δεν ήταν το βασικό κίνητρο σε αυτή την κούρσα. Στην περίπτωση της Ιαπωνίας η επιλογή να χτιστούν 50 πυρηνικοί αντιδραστήρες σε μια από τις πιο σεισμογενείς περιοχές του πλανήτη μπορεί να μοιάζει παρανοϊκή σε όποιον διαθέτει στοιχειώδη κοινή λογική. Όμως, για την άρχουσα τάξη της αυτό που προείχε ήταν η «ενεργειακή επάρκεια» μιας και η χώρα δεν διαθέτει κοιτάσματα πετρελαίου ή άνθρακα. Το ένα τρίτο της ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται από αυτούς τους αντιδραστήρες για να μπορεί η κυρίαρχη τάξη να νιώθει κάπως εξασφαλισμένη από τα σκαμπανεβάσματα στις τιμές των καυσίμων και τους γεωστρατηγικούς ανταγωνισμούς που τις προκαλούν.

Τίμημα

Όσο για το ποιος πληρώνει το τίμημα, η απάντηση είναι η εργατική τάξη της Ιαπωνίας. Ενάμισι χρόνο μετά την καταστροφή, 100 χιλιάδες κάτοικοι της Φουκουσίμα έχουν εκτοπιστεί από τα χωριά και τις πόλεις τους στα όρια της επαρχίας και ακόμα 60 χιλιάδες εκτός των ορίων της. Το κράτος έχει δώσει κάποια επιδόματα σε όσους επιλέξουν να μετεγκατασταθούν, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για ψίχουλα. Γι’ αυτό οι πιο φτωχοί δεν φεύγουν και μένουν με το φόβο στη ψυχή ότι οι ίδιοι και τα παιδιά τους θα σημαδευτούν αμετάκλητα από τη ραδιενέργεια.

Στα τέλη του Ιούλη η ιαπωνική κυβέρνηση οργάνωσε «δημόσιες ακροάσεις» στη Φουκουσίμα κατά τις οποίες αξιωματούχοι έκαναν για άλλη μια φορά την «αυτοκριτική» τους και έδωσαν υποσχέσεις. Όμως, η οργή του κόσμου εκφράστηκε και εκεί. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της εφημερίδας Times Ιαπωνίας, μια γυναίκα από την Κοριγιάμα, μια περιοχή της Φουκουσίμα, είπε:

«Δεν είναι ότι δεν με απασχολεί η ραδιενέργεια αλλά έχουμε βάλει το σπίτι υποθήκη και πρέπει να στέλνουμε λεφτά στο γιο μας. Ετσι, εγώ κι ο σύζυγος αποφασίσαμε να μείνουμε μιας κι ο γιος μας είναι στο πανεπιστήμιο. Θα ήταν διαφορετικά αν είχαμε μικρό παιδί».

Εντωμεταξύ είπε ότι είναι ανήσυχη για το τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση διαχειρίζεται την κατάσταση στην Φουκουσίμα και συνεχίζει να παίρνει μέρος σε αντιπυρηνικές διαδηλώσεις. Μέχρι και στο Τάκυο ταξίδεψε τον περασμένο μήνα για να πάρει μέρος στο συλλαλητήριο στο πάρκο Γιογκούρι.

«Ηθελα να δείξω ότι ο κόσμος στην Φουκουσίμα είναι κι αυτός οργισμένος όχι μόνο οι κάτοικοι του Τόκυο. Πιστεύω ότι η συμμετοχή στη διαδήλωση είναι κάτι διαφορετικό από το να γράφω απλά είμαι ενάντια στα πυρυνικά στο ίντερνετ. Δήλωσε επίσης ότι δεν φανταζόταν ποτέ ότι θα συμμετέχει σε τέτοιες διαδηλώσεις λόγω του αριστερού πολιτικού προσανατολισμού τους. Όμως, δείτε με τώρα, ούτε που μου είχε περάσει από το μυαλό ότι στα πενήντα μου θα πηγαίνω σε διαδηλώσεις»

Πηγή