10 Ιουνίου 1944: Η σφαγή στο Δίστομο από τους Ναζί

Την επομένη των εκλογών στην Ελλάδα, 7 Μαΐου από το πρωί, σύσσωμα τα ΜΜΕ εκθείαζαν το κατόρθωμα της Χρυσής Αυγής να πάρει 355 ψήφους στον δήμο Διστόμου. Η είδηση μάλιστα έκανε τον γύρο του κόσμου. Μέχρι χθες είχαμε συνηθίσει στα ψέματα δημοσιογράφων και πολιτικών που ήθελαν να φτιάξουν το πατριωτικό τους προφίλ, να υπόσχονται ιστορική αποκατάσταση, μέχρι και χρηματικές αποζημιώσεις. Δεν πιστέψαμε και δεν ασχοληθήκαμε ποτέ με κανένα. 

Όμως αυτή την φορά δεν πρόκειται για ψέμα αλλά για αλητεία. Η Δημαρχία του χωριού με δελτίο τύπου εξηγεί ότι ο Δήμος Διστόμου είναι Καλλικρατικός Δήμος και συμπεριλαμβάνει 5 χωριά από τα οποία το Δίστομο είναι τρίτο σε πληθυσμό με μεγάλη διαφορά από την Αράχωβα και την Αντίκυρα απ΄όπου προέρχονται οι ψήφοι της Χρυσής Αυγής. Οι ψήφοι στο Δίστομο σύμφωνα με τον Δήμο είναι 44. Και γνωρίζουμε ότι εκτός από πέντε έξι γραφικούς δεν προέρχονται από ντόπιους. 

Όμως υπάρχει και η άλλη πλευρά! Το Δίστομο μνημονεύεται σε όλη την προεκλογική εκστρατεία, στα προεκλογικά ντοκουμέντα και στους λόγους των συντρόφων του ΕΕΚ (το κείμενο είναι γραμμένο από μέλος του Εργατικού Επαναστατικού Κόμματος στην Ελλάδα) σαν προπύργιο και σύμβολο της αντιφασιστικής πάλης. Είναι μεγάλη τιμή για τους Διστομίτες και αισθανόμαστε ευγνώμονες.

Η ίδια η ιστορία του χωριού απαντά στα ψέματα των πληρωμένων δημοσιογράφων, στους νοσταλγούς του Χίτλερ αλλά και στους πολιτευτές των κομμάτων του κεφαλαίου που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την ιστορία του. Καταρχήν το ίδιο το κράτος προσπάθησε να υποβαθμίσει την ναζιστική θηριωδία όταν από την επόμενη μέρα της σφαγής μέχρι και σήμερα καταγράφει σαν θύματα των ναζί μόνο το 20% των νεκρών. Το υπόλοιπο 80% για το κράτος πέθανε… ξαφνικά. 

Πουθενά δεν αναφέρεται στα επίσημα αρχεία ότι η σφαγή ήταν προσχεδιασμένη από την Γκεστάπο εξαιτίας της αντάρτικης δράσης του Διστόμου. Το χωριό σε στρατηγική θέση, 8 χιλιόμετρα από την θάλασσα και ανάμεσα στα ανταρτοβούνια του Παρνασσού και του Ελικώνα, από το ξεκίνημα της αντίστασης πέρασε στα χέρια των ανταρτών. Καθημερινά τα πλοιάρια του ΕΛΑΝ του καπετάν Ζαχαριά, αλλά και υποβρύχια των συμμάχων μεταφέρουν στην παραλία Διστόμου και στην Αντίκυρα πολεμοφόδια, φάρμακα, τρόφιμα. Τα εφόδια μεταφέρονται στο χωριό και από εκεί στα αντάρτικα τμήματα του ΕΛΑΣ στον Παρνασσό και στον Ελικώνα. Το χωριό είναι το στήριγμα του αντιναζιστικού αγώνα και ο βασικός τροφοδότης του αντάρτικου της Στερεάς.

Το μίσος των ναζίδων ξεχειλίζει γιατί εξαιτίας της δράσης του Διστόμου ο παλιός εθνικός δρόμος στρατηγικής σημασίας Αθηνών – Ιτέας – Ναυπάκτου είναι αδύνατον να ελεγχθεί. Τα αποσπάσματα των γερμανών σταματούν στα πολυβόλα των ανταρτών εκατέρωθεν της στενής χαράδρας που σχηματίζει ο Παρνασσός με τον Ελικώνα ακριβώς έξω από το χωριό (Στενή Διστόμου). Δεκαεπτά φορές στη διάρκεια της κατοχής επιχείρησαν οι Γερμανοί από στεριά και αέρα την κατάληψη της χαράδρας και ηττήθηκαν. 

Και εκεί που ηττήθηκαν στρατιωτικά προσπάθησαν να τα καταφέρουν με πογκρόμ ενάντια στους κατοίκους της περιοχής. Φυλακίσεις, εκτελέσεις, βασανιστήρια είναι καθημερινό φαινόμενο χωρίς όμως να καταφέρουν να κάμψουν το ηθικό των κατοίκων. Τον Δεκέμβριο του 42 καίγονται 5 σπίτια αγωνιστών. Στις αρχές του 43 λεηλατούν το χωριό και καίνε 34 σπίτια αγωνιστών του ΕΛΑΣ Διστόμου. Στις 5 Μαΐου 43 καίνε ολόκληρο το χωριό Δαύλεια. Στις 28 Φεβρουαρίου 44 εκτελούν 10 ομήρους αγωνιστές. Στις 2 και 4 Απριλίου 44 εκτελούν 22 ομήρους. Στις 25 Απριλίου 44 στον Καρακόλιθο Διστόμου εκτελούνται από τους ναζί 134 αγωνιστές όμηροι στις φυλακές Λειβαδιάς. Την ίδια μέρα καίνε και λεηλατούν το χωριό Κυριάκι. Στις 6 Ιουνίου καίνε το χωριό Στείρι. Στις 7 Ιουνίου γίνεται επιδρομή στην Δεσφίνα. Στις 10 Ιουνίου γίνεται η σφαγή του Διστόμου από τους φασίστες που ξαναεπιστρέφουν στις 26 Ιουνίου για να ολοκληρώσουν την θηριωδία.

Στις 10 Ιουνίου του 1944, τέσσερις μέρες μετά την απόβαση των συμμάχων στην Νορμανδία που σήμαινε την αρχή του τέλους των ναζί, η Γκεστάπο της Λειβαδιάς βάζει σε εφαρμογή το σχέδιο εξόντωσης του Διστόμου σαν την τελευταία πράξη εκδίκησης του ηρωικού χωριού, του μικρού Στάλινγκραντ όπως το αποκαλούσε η ίδια η Γκεστάπο. 

Δύο φορτηγά με μεταμφιεσμένους σε μαυραγορίτες γκεσταπίτες ξεκινούν από την Λειβαδιά. Τα φορτηγά που είχαν επιταχθεί από λειβαδίτες και οι ιδιοκτήτες τους ήταν γνωστοί, όντως καταφέρνουν να περάσουν να αντάρτικα φυλάκια. Φτάνοντας στο χωριό 12 κάτοικοι πιάνονται όμηροι. Άλλα πέντε φορτηγά με στρατιώτες των Ες Ες φτάνουν από την Λειβαδιά για να συναντηθούν με 60 φορτηγά γεμάτα Ες Ες από την Αράχωβα στην διασταύρωση του δρόμου έξω από το Δίστομο. Στην διαδρομή τους μέχρι το χωριό εκτελούν ό,τι αναπνέει, άνθρωπο ή ζώο. 

Μαρτυρίες από τον Ερυθρό Σταυρό που έφτασε για βοήθεια μια εβδομάδα αργότερα λένε ότι ήταν αδύνατο να πλησιάσεις στο χωριό από την μυρωδιά των πτωμάτων που κρέμονταν στα δέντρα ή κείτονταν στις άκρες του δρόμου. Τα φορτηγά μπαίνουν στο χωριό. Το μικρό Σταλινγκραντ έπεσε. Οι ναζί πανηγυρίζουν την νίκη τους με λεηλασίες και βιασμούς.

Λίγο αργότερα τα δύο φορτηγά με τους μεταμφιεσμένους ναζίδες θα ξεκινούσαν και πάλι με στόχο τα χωριά στην γύρω περιοχή. Όμως ήδη έχει προσεγγίσει ο 11ος λόχος του 34 συντάγματος του ΕΛΑΣ. Αυτή είναι ίσως η πιο μεγάλη στιγμή στην ιστορία του χωριού. Πολλές από τις οικογένειες των ανταρτών είναι όμηροι στα χέρια των γερμανών. Οι διαταγές είναι ρητές. Δεν θα ρίξει κανείς. Τα φορτηγά κατεβαίνουν τον δρόμο προς τον Όσιο Λουκά, πλησιάζουν τις θέσεις των ανταρτών και μπαίνουν σε ακτίνα βολής. Παρά τις διαταγές ένας καταιγισμός πυρών διαλύει κυριολεκτικά την γερμανική φάλαγγα. Είναι αδύνατο να πεις ποιος έριξε πρώτος. Άλλα πέντε φορτηγά ξεκινούν από το Δίστομο για βοήθεια. Οι γερμανοί θερίζονται και πάλι και τρέχουν μέσα στα αμπέλια για να σωθούν. Δύο τρείς καταφέρνουν να γυρίσουν πίσω σέρνοντας τραυματισμένο θανάσιμα τον επικεφαλής αξιωματικό της επιχείρησης Teo. Αυτός λίγο πριν ξεψυχήσει δίνει την τελευταία εντολή: Κάψτε το χωριό. Να εκτελεστεί ό,τι αναπνέει.

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας οι γερμανοί εγκαταλείπουν το χωριό από τον φόβο της περικύκλωσης, καθώς μονάδες του ΕΛΑΣ καταφτάνουν διαρκώς, αφήνοντας πίσω τους τα αποτελέσματα μιας απίστευτης θηριωδίας. Παντού πτώματα. Γέροι, γυναίκες και παιδιά ξεκοιλιάζονται με τις ξιφολόγχες. Οι φασίστες δολοφονούν τα νεογέννητα λιώνοντας με τις μπότες το κρανίο τους. Όλα τα σπίτια καίγονται. Τα κρατικά αρχεία καταγράφουν 226 νεκρούς από την σφαγή. Στην πραγματικότητα οι νεκροί είναι πάνω από 1000. Ελάχιστοι καταφέρνουν να σωθούν τρέχοντας στον κάμπο. Είναι αλήθεια ότι κάποιοι γλύτωσαν από γερμανούς φαντάρους που τους έκρυψαν. Είναι επίσης αλήθεια ότι εκείνοι που έδειξαν τον μεγαλύτερο ζήλο στην σφαγή των αμάχων, που διέπραξαν τα μεγαλύτερα και στυγνότερα εγκλήματα είναι οι έλληνες συνεργάτες των γερμανών. Οι ταγματασφαλίτες και οι χίτες που πήραν μέρος σε όλη την επιχείρηση κατά του Διστόμου. Αυτοί που οι σημερινοί τους απόγονοι ζητούν την ψήφο για να μπουν (ξανά) στη βουλή.

Πηγή