Πέμπτη 28 Ιουλίου 2011

Η έκρηξη και οι «αλυσιδωτές αντιδράσεις»

Των Πέτρου Γιαννούλη-Μάνου Μαθιουδάκη από την εφημερίδα Εργατική Αριστερά στην Ελλάδα


Επιτάχυνση της οικονομικής και πολιτικής κρίσης



Τα ξημερώματα της 11ης Ιουλίου μια ισχυρότατη έκρηξη στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί συγκλόνισε την Κύπρο, σκοτώνοντας δεκατρείς ανθρώπους και τραυματίζοντας δεκάδες. Η έκρηξη σημειώθηκε σε κιβώτια πυρομαχικών, τα οποία είχαν κατασχεθεί από ιρανικό πλοίο πριν τρία χρόνια και οφείλεται πιθανότατα σε αυτανάφλεξη.

Η ναυτική βάση, όπου φυλάσσονταν τα πυρομαχικά, καταστράφηκε ολοσχερώς, ενώ προκλήθηκαν τεράστιες ζημιές στη μεγαλύτερη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του νησιού, που βρίσκεται δίπλα στη βάση, θέτοντάς την εκτός λειτουργίας.
Η έκρηξη, εκτός του ότι σκόρπισε το θάνατο και την καταστροφή, πυροδότησε και μια σειρά από σοβαρές πολιτικές εξελίξεις. Χιλιάδες άνθρωποι γέμισαν τις πλατείες, ασκώντας τεράστιες πιέσεις στην κυβέρνηση. Ο υπουργός Άμυνας και ο αρχηγός της εθνικής φρουράς (δηλ. του ελληνοκυπριακού στρατού) οδηγήθηκαν αμέσως σε παραίτηση, ενώ λίγες μέρες μετά παραιτήθηκε και ο υπουργός Εξωτερικών. Όμως, η αγανάκτηση που στρέφεται εναντίον της κυβέρνησης και του ίδιου του Χριστόφια, δεν οφείλεται αποκλειστικά στην εγκληματική αμέλεια που επέδειξαν ο στρατός και κρατική μηχανή στο ζήτημα της φύλαξης των πυρομαχικών. Το γεγονός της έκρηξης φαίνεται ότι λειτούργησε ως καταλύτης στην έντονη δυσαρέσκεια που υπάρχει προς την κυβέρνηση για τη στάση της σε δύο ζητήματα: τους χειρισμούς στο «εθνικό» και την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης.

Κυβέρνηση Χριστόφια
Πριν τρία χρόνια για πρώτη φορά το ΑΚΕΛ (η Αριστερά στην Κύπρο) κατάφερε να εκλέξει πρόεδρο. Αυτή η εκλογική επιτυχία του ΑΚΕΛ ήταν αποτέλεσμα της διάχυτης προσδοκίας της πλειοψηφίας των Ελληνοκυπρίων να βρεθεί επιτέλους μια λύση στο εθνικό ζήτημα, που κρατάει το νησί χωρισμένο στα δύο εδώ και δεκαετίες. Το ΑΚΕΛ δεν κατάφερε να υλοποιήσει αυτές τις προσδοκίες. Στην πραγματικότητα οι διαπραγματεύσεις αυτή τη στιγμή έχουν παγώσει και το ΑΚΕΛ έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης. Επέλεξε να κρατήσει «εθνικά υπεύθυνη» στάση και να μην έρθει σε ρήξη με το εθνικιστικό κατεστημένο, που θεωρεί ως μόνη λύση την οικονομικοπολιτική απομόνωση των Τουρκοκυπρίων.

Αυτό βέβαια δεν εμπόδισε τον εθνικιστικό συρφετό να συσπειρωθεί και να κηρύξει πόλεμο στον «εθνοπροδότη, κομουνιστή Χριστόφια», χρησιμοποιώντας χυδαία σαν όπλο και τους νεκρούς της έκρηξης. Την ίδια στιγμή οι Ελληνοκύπριοι, που προσδοκούσαν την επανένωση των δύο εθνοτήτων σε μια πραγματικά ισότιμη βάση, είναι απογοητευμένοι από το αδιέξοδο στο οποίο έχουν φτάσει οι διαπραγματεύσεις. Αν το ΑΚΕΛ λοιπόν αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη γωνία δεν είναι γιατί απείλησε το εθνικιστικό και αστικό κατεστημένο, αλλά ακριβώς επειδή δεν το απείλησε, δίνοντάς του την ευκαιρία να συσπειρωθεί.

Οικονομία
Τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα με τη στάση της κυβέρνησης απέναντι στην οικονομική κρίση, που χτύπησε και την πόρτα της Κύπρου. Η οικονομία μπαίνει σε ύφεση, η ανεργία ανεβαίνει σε πρωτόγνωρα επίπεδα για το νησί και ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας συζητά το ενδεχόμενο υπαγωγής της χώρας στον περίφημο μηχανισμό στήριξης που, μετά την Ελλάδα, θα «σώσει» τώρα και την Κύπρο.

Απέναντι σε αυτή την κατάσταση το «κομουνιστικό» ΑΚΕΛ ακολουθεί το δρόμο που ακολούθησε στην Ελλάδα το «σοσιαλιστικό» ΠΑΣΟΚ. Τα  μέτρα-φάρμακα είναι ηπιότερα, αλλά η πολιτική συνταγή ίδια: ιδιωτικοποιήσεις, κατάργηση θέσεων και πάγωμα προσλήψεων στο δημόσιο, μείωση μισθών, αύξηση στο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, αύξηση έμμεσων φόρων, μείωση στις κοινωνικές παροχές και ο κατάλογος συνεχίζεται. Η κυβέρνηση του ΑΚΕΛ υποκύπτει στις πιέσεις του ελληνοκυπριακού και διεθνούς κεφαλαίου και τα συνδικάτα (τόσο αυτά που πρόσκεινται στο ΑΚΕΛ όσο και αυτά που πρόσκεινται στη δεξιά) κρατάνε, προς το παρόν τουλάχιστον, συναινετική στάση. Όλα αυτά προκαλούν κοινωνική οργή.

Το σκηνικό που διαμορφώνεται από την πορεία της κυβέρνησης Χριστόφια και τους πολιτικούς συσχετισμούς στο συνδικαλιστικό και ιδεολογικό επίπεδο, αποτυπώνεται και στα χαρακτηριστικά του κινήματος των αγανακτισμένων, το οποίο εμφανίστηκε αυθόρμητα αμέσως  μετά τη δολοφονική έκρηξη. Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν έξω από το προεδρικό Μέγαρο και συνεχίζουν να μαζεύονται εκεί κάθε απόγευμα, με κυρίαρχο αίτημα την παραίτηση του Χριστόφια και την τιμωρία των ενόχων για την καταστροφή. Πρόκειται για μία πρωτοφανή –για τα κυπριακά δεδομένα– κινητοποίηση πολιτών, η οποία αναπαράγει το μοντέλο των αντίστοιχων ευρωπαϊκών κινημάτων.

Χαρακτηριστικά
των διαδηλώσεων

Τα βασικά χαρακτηριστικά των Αγανακτισμένων της Κύπρου, ως την ώρα, είναι τα εξής:

• Απουσία αριστερών-κινηματικών οργανώσεων. Αντίθετα, σε επίπεδο οργανωμένης παρουσίας είναι εμφανείς ακροδεξιές ομάδες (ΕΛΑΜ-νεοναζιστική οργάνωση αντίστοιχη της χρυσής αυγής, και ακροδεξιοί οπαδοί του ΑΠΟΕΛ-ποδοσφαιρικής ομάδας της Λευκωσίας). Το γεγονός αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στο ύφος των συγκεντρώσεων και στη συνθηματολογία που επικρατεί. Κάποιες περιορισμένες απόπειρες παρέμβασης, που έγιναν από αριστερές-αντιεξουσιαστικές συλλογικότητες, εγκαταλείφθηκαν εξαιτίας του αντι-αριστερού κλίματος που κυριαρχεί και όχι από μία γενικά αντι-κομματική διάθεση (όπως π.χ. στην Ελλάδα τις πρώτες μέρες του κινήματος των πλατειών).

• Τα αιτήματα για απονομή δικαιοσύνης (τιμωρία ενόχων, παραίτηση προέδρου) συνδυάζονται με δεξιές ιδεολογικές αναφορές και συνθήματα (ελληνικός εθνικός ύμνος, η Κύπρος είναι ελληνική κ.λπ.) κυρίως λόγω της μη ανάδειξης ταξικών ζητημάτων (εργασικά, φορολογία κ.λπ.). Αυτό είχε αντίκτυπο στη σύνθεση των αγανακτισμένων. Τις πρώτες μέρες κατέβηκε αυθόρμητα πολύς κόσμος που ήθελε να εκφράσει την ειλικρινή του επιθυμία «να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο» στο νησί. Αν και συνεχίζει να κατεβαίνει κόσμος με προοδευτικές απόψεις, οι έντονες εθνικιστικές αναφορές από τη μια και η συσπείρωση της ΕΔΟΝ (νεολαία ΑΚΕΛ) γύρω από το Χριστόφια σε μια προσπάθεια στήριξης του από την άλλη, έχουν δημιουργήσει συνθήκες πόλωσης, περιορίζοντας τη συμμετοχή «ουδέτερων» ακροατηρίων.

Το σίγουρο είναι ότι τα πράγματα στο νησί αλλάζουν δραματικά και η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ρευστή. Η κοινωνία πολώνεται, παγιωμένες καταστάσεις ανατρέπονται και αυτό ανοίγει τη δυνατότητα συσπείρωσης των αριστερών ανθρώπων, που αποτελούν τη βάση του ΑΚΕΛ, αλλά και αγωνιστών-αγωνιστριών έξω από αυτό, σε μια πραγματικά αντιιμπεριαλιστική βάση. Δηλαδή σε μια βάση ταξική και διεθνιστική που θα αποτελέσει την ελπίδα των ανθρώπων που ζουν στην Κύπρο, τόσο για να αντιμετωπίσουν την επιθετικότητα του κεφαλαίου εν μέσω κρίσης, όσο και για να ζήσουν ειρηνικά μεταξύ τους.

Δεν υπάρχουν σχόλια: