Οι ιρλανδικές ρίζες του Τσε Γκεβάρα και η «μάχη» του Galway

Ένας «πόλεμος» μένεται τις τελευταίες εβδομάδες στην παραθαλάσσια ιρλανδική πόλη του Galway. Η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου της πόλης να τιμήσει τον Τσε Γκεβάρα ανεγείροντας σχετικό μνημείο, ξέθαψε τους σκελετούς της αντίδρασης, του συντηρητισμού και της αντικομμουνιστικής υστερίας. Γιατί όμως αποφάσισε το Galway να τιμήσει τον Τσε; Η απάντηση βρίσκεται ασφαλώς στις ιρλανδικές ρίζες του αργεντίνου επαναστάτη και στους άρρηκτους δεσμούς της οικογένειας Γκεβάρα με το νησί του ευρωπαϊκού βορρά.

Όπως είναι γνωστό, το πλήρες ονοματεπώνυμο του πατέρα του Τσε ήταν Ερνέστο Γκεβάρα Λυντς (Ernesto Guevara Lynch). Το επώνυμο «Λυντς» είναι από τα πλέον διαδεδομένα στην Ιρλανδία. Σύμφωνα με την ιρλανδική ιστοριογραφία και λαογραφία, η επωνυμία αυτή έχει δύο ιστορικές καταγωγές: Μια Νορμανδική και μια Γαελική (Σκωτσέζικη). 

Σύμφωνα με τη νορμανδική, το «Λυντς» προέρχεται από το γαλλόφωνο «Ντε Λεντς» που πιθανόν να ήταν η ονομασία κάποιας πόλης (ή περιοχής) που δεν υφίσταται πλέον. Η γαελική-σκωτσέζικη καταγωγή του επιθέτου έχει τις ρίζες της στην ιρλανδική ονομασία «Ο Λόϊνσιχ» (O Loinsigh) που στην τοπική διάλεκτο σημαίνει «άνθρωπος της θάλασσας». Αυτή η τελευταία ονομασία υπήρξε ιδιαίτερα διαδεδομένη κατά την προμεσαιωνική εποχή σε περιοχές όπως το Λίμερικ, το δυτικό Κορκ αλλά και η βόρεια επαρχία Ντέρρυ.

Η αμεσότερη σχέση του Τσε με την πόλη του Galway προκύπτει μέσω της γιαγιάς του, της Άννα Ίζαμπελ Λυντς, η οποία φέρεται να γεννήθηκε στην επαρχία του Galway και να μετανάστευσε στη Λατινική Αμερική. Εκεί, στην Αργεντινή, γνώρισε έναν ντόπιο άνδρα που έφερε το επώνυμο «Γκεβάρα» και μαζί απέκτησαν έναν γιο, τον Ερνέστο (πατέρα του Τσε). Ο ίδιος ο Τσε όχι μόνο γνώριζε γι’ αυτήν του την οικογενειακή σύνδεση με την Ιρλανδία αλλά δήλωνε σε κάθε ευκαιρία περήφανος για το ιρλανδικό επαναστατικό αίμα που έρεε μέσα του.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Πήτερ Μπέρεσφορντ Έλις, ο οποίος είχε την ευκαιρία να συναντήσει τον πατέρα του Τσε, ο αργεντίνος Κομαντάντε ήταν εντυπωσιασμένος από την ιστορία της Ιρλανδίας και των επαναστατικών φυσιογνωμιών που το νησί ανέδειξε στον αγώνα της ανεξαρτησίας απ’ τη Μεγάλη Βρετανία. Στις 13 Μαρτίου 1965 ο Τσε επισκέφτηκε το Δουβλίνο ως ενδιάμεσο σταθμό προερχόμενος από την Πράγα. Εκεί, στο αεροδρόμιο Σάννον της ιρλανδικής πρωτεύουσας, ο δημοσιογράφος των Irish Times Άρθρουρ Κουίνλαν του πήρε συνέντευξη στην οποία ο Τσε μίλησε για την ιρλανδική καταγωγή του, αναφέροντας τη γιαγιά του από το Galway. Μάλιστα, κατά την ολιγόωρη στάση του στο νησί ο Γκεβάρα επισκέφτηκε μαζί με κουβανούς συντρόφους το λιμάνι του Λίμερικ το οποίο προετοιμαζόταν για την διάσημη εορτή του Αγίου Πατρικίου.

Στο επαναστατικό πνεύμα του Τσε κάνει προφανή την επιρροή του ο συνδιασμός ιρλανδικής και βασκικής καταγωγής. Σε ότι αφορά τις ιρλανδικές ρίζες του Κομαντάντε, ο ίδιος ο πατέρας του είχε δηλώσει σε μια συνέντευξη του το 1969: «Το πρώτο αξιοσημείωτο πράγμα είναι το γεγονός ότι στις φλέβες του γιού μου κυλούσε το αίμα των ιρλανδών επαναστατών». Και συνέχισε προσθέτοντας: «Ο Τσε κληρονόμησε κάποια από τα χαρακτηριστικά των ακούραστων προγόνων μας».

Απόσπασμα συνέντευξης του Τσε στην ιρλανδική τηλεόραση.

Η «μάχη» του Galway.

Όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενο άρθρο του Guevaristas («Ιρλανδία: Μνημείο για τον Τσε στην πόλη καταγωγής της γιαγιάς του») το δημοτικό συμβούλιο του Galway πήρε την απόφαση να ανεγείρει μνημείο τιμώντας το λατινοαμερικάνο επαναστάτη.

                           Ψηφιακή απεικόνιση του προτεινόμενου μνημείου για τον Τσε.

Τον περασμένο Ιούνιο, το δημοτικό συμβούλιο της πόλης ομόφωνα ενέκρινε πρόταση να τιμήσει τον Τσε, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τους ισχυρούς δεσμούς του Κομαντάντε με το Galway και την ιρλανδία γενικότερα. Την χρηματοδότηση του μνημείου ανέλαβαν από κοινού οι πρεσβείες της Κούβας και της Αργεντινής, ενώ ο σχεδιασμός ανατέθηκε – όπως αναφέρουν οι Irish Times – στον αρχιτέκτονα Σάιμον Μακ Γκίνες.

Οι αντιδράσεις ασφαλώς δεν έλλειψαν από τις τοπικές δυνάμεις της συντήρησης και του σφοδρού αντικομμουνισμού. Πρωταγωνιστές στο θίασο του αντι-γκεβαρισμού ο επιχειρηματίας-πολιτευτής Ντέκλαν Γκάνλεϊ (Declan Ganley), ακροδεξιές και νεοφιλελεύθερες πολιτικές συμμαχίες της χώρας αλλά και η… κουβανική διασπορά της Φλόριντα.

Στο παιχνίδι της κατασυκοφάντησης του Τσε με σκοπό να ακυρωθεί η ανέγερση του μνημείου μπήκε και η πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων αμερικανικής βουλής των αντιπροσώπων Ιλεάνα Ρος-Λετίνεν (Ileana Ros-Lehtinen), αμερικανο-κουβανικής καταγωγής βουλευτής του ρεπουμπλικανικού κόμματος. Σε σχετική επιστολή της προς τον ιρλανδό πρωθυπουργό Έντα Κένι, η Λετίνεν εκφράζει το μίσος και τα απωθημένα των κουβανών αντεπαναστατών των ΗΠΑ χαρακτηρίζοντας τον Τσε «μαζικό δολοφόνο και καταπατητή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Ταυτόχρονα, ζητεί από τον πρωθυπουργό να αναλάβει πρωτοβουλία προκειμένου να ακυρωθεί η ανέγερση του μνημείου, αφήνοντας υπόνοιες ακόμη και για διατάραξη των σχέσεων Ουάσινγκτον-Δουβλίνου σε περίπτωση που δε ληφθούν υπ’ όψη οι ενστάσεις της.

Η όξυνση της αντι-γκεβαρικής υστερίας σε Ιρλανδία και Φλόριντα ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα την ακύρωση της ανέγερσης του μνημείου. Οι αρχές του Galway, φοβισμένες και πλανημένες ίσως απ’ την ποταπή προπαγάνδα των τελευταίων ημερών, ίσως να μην τιμήσουν ποτέ τον Τσε όπως θα έπρεπε. Αυτό όμως δεν πρόκειται ποτέ να αναιρέσει τους άρρηκτους δεσμούς του Κομαντάντε με την πόλη, την Ιρλανδία και την επαναστατική της παράδοση.

Ν.Μόττας

Πηγή