Αρχή Ραδιοτηλεόρασης
ΘΕΜΑ: Παραβιάσεις των κωδίκων ραδιοτηλεόρασης και αρχών
δημοσιογραφικής δεοντολογίας από ΜΜΕ στην κάλυψη και συζήτησης της επιχείρησης
της αστυνομίας σε κτίριο που γειτνιάζει τη «νεκρή ζώνη»
17.4.2012
Αξιότιμοι κύριοι
Με την παρούσα καταγγέλλω τα τηλεοπτικά κανάλια
για μονόπλευρη, παραπλανητική και καθόλα απαράδεκτη κάλυψη, παρουσίαση και
συζήτηση της αστυνομικής επιχείρησης της Παρασκευής βράδυ 6 Απριλίου, ώρα
10.30, όταν ισχυρή και πάνοπλη αστυνομική δύναμη (ΥΚΑΝ και ΜΜΑΔ) εισέβαλε στο
κτίριο με χρήση της απειλής αυτόματα όπλων που σημάδευαν άοπλους δεκαεξάρηδες
και άλλους πολίτες.
Ενώ καταγγέλθηκαν στον τύπο σοβαρές παραβιάσεις
ανθρωπίνων δικαιωμάτων (Σύνταγμα, Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την προάσπιση των
Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, περί των
Δικαιωμάτων Προσώπων που Συλλαμβάνονται και Τελούν υπό Κράτηση Νόμος του 2005,
Ποινικός κώδικας και περί ποινικής δικονομίας νόμος) και καταγγέλθηκε ότι η όλη
επιχείρηση ήταν εξ αρχής παράνομη και στερούμενη νομιμότητας, τα τηλεοπτικά και
ραδιοφωνικά κανάλια ουδέποτε παρουσίασαν αυτές τις καταγγελίες.
Κι ενώ
αστυνομικοί εκπρόσωποι καλέστηκαν να παρουσιάσουν τί συνέβηκε και γιατί,
ουδέποτε κάλεσαν οποιονδήποτε που εκπροσωπεί τα άτομα τα οποία θεωρούν
ότι υπήρξαν θύματα αστυνομικής βίας, τα οποία καταγγέλλουν ότι ουδέποτε
παρουσιάστηκε ένταλμα, ούτε είπαν στους συλληφθέντες γιατί συνελήφθηκαν, ούτε
υπήρχε εύλογος υποψία για αυτόφωρο αδίκημα και ότι η σύλληψη και κράτηση ήταν
παράνομη.
Καταγγέλλω παραβίαση των Κανονισμών της Ραδιοτηλεόρασης που
ρητά απαγορεύουν την «παραπλάνηση και πρόκληση πανικού» [βλ. άρθρα 36(3)] και
«τη χρήση της γλώσσας με τρόπο που μπορεί να θίξει τις ευαισθησίες
θρησκευτικών, φυλετικών, πολιτικών ή άλλων κοινωνικών ομάδων»[25(3)(α)].
Ενδεικτικά ο Γιαννάκης Νικολάου σε εκπομπή στο ΡΙΚ που
φιλοξενούσε την υπουργό Εσωτερικών, προέβαλε εντελώς εσφαλμένη εικόνα για την
κίνηση Occupy the Buffer Zone και χωρίς διερεύνηση επικρότησε την
Αστυνομία για το περιστατικό.
Επίσης ενδεικτικά ο ΑΝΤΕΝΝΑ (Σάββατο 6.4.2012) κατά
παραβίαση των κανονισμών ραδιοτηλεόρασης έκανε μονόπλευρη και μη αντικειμενική
παρουσίαση του θέματος όταν φιλοξένησε τον Αστυνομικό Διευθυντή Λευκωσίας
Κύπρο Μιχαηλίδη.
Ο αστυνόμος δικαιολόγησε την αστυνομική βία με τον γνωστό
τρόπο ότι δήθεν εξασφαλίστηκε ένταλμα και ότι «αποδείχτηκε ότι γινόταν χρήση
ναρκωτικών ουσιών». Ουδέποτε τέθηκε από την παρουσιάστρια η αντίθετη άποψη ή οι
καταγγελίες των συλληφθέντων. Επίσης η παρουσιάστρια/δημοσιογράφος προέβαλλε
σκανδαλοθηρικούς ισχυρισμούς χωρίς διερεύνηση ή τεκμηρίωση από ποια πηγή πήρε
την σχετική πληροφόρηση, ρωτά το αστυνόμο:
-«Ευσταθούν οι πληροφορίες ότι ο χώρος μετατράπηκε σε
κοινόβιο»;
Για να λάβει την εξής απάντηση:
-«Ακριβώς, ότι ο όλος χώρος χρησιμοποιήθηκε από όλα αυτά,
και τα νεαρά άτομα, αντιλαμβάνεστε να υπάρχουν δεκαεξάχρονα κορίτσια,
δεκαεξάχρονα αγόρια με πενηντάχρονους, τριανταοκτάχρονους, σαραντάχρονους,
αντιλαμβάνεστε την κατάσταση…»
Εδώ η παρουσιάστριας με σκανδαλοθηρικό τρόπο παρουσιάζει μια
εικόνα που σκοπό ή αποτέλεσμα έχει να προκαλέσει ηθικό πανικό:
-«Ακούμε όμως για ακατονόμαστες πράξεις, κ. Μιχαηλίδη!».
Και επιβεβαιώνει ο αστυνόμος:
-«Δεν μπορώ να πω αυτά τα πράγματα, εξάλλου είναι κάτι που
διερευνούμε, αλλά σίγουρα αντιλαμβάνεστε τι μπορεί να συμβεί όταν 16χρονα
κορίτσια μπορούν να διαμένουν μαζί με τους υπόλοιπους σε έναν, όπως τον
χαρακτηρίσατε, κοινόβιο χώρο».
Στην ίδια λογική δυστυχώς παρασύρθηκαν οι
δημοσιογράφοι σχεδόν όλων των καναλιών, οι οποίοι που χωρίς διερεύνηση, χωρίς
να ακούσουν ή να παρουσιάσουν την άλλη πλευρά δικαιολογούν την αστυνομική βία,
αφήνοντας στο απυρόβλητο τα συμφέροντα που κερδίζουν από την κατάσταση.
Καταγγέλλω την προσπάθεια δημιουργίας κλίματος ηθικού
πανικού, διαστρέβλωσης και υπερβολής από τα κανάλια για να δικαιολογηθεί η
πρόσφατη αστυνομική καταστολή, βία και αυθαιρεσία. Αυτή κατασκευάστηκε μέσα από
την χρήση τα εξής στοιχεία:
1. Σεξ, κοινόβια, ναρκωτικά- έγκλημα- από
«χασικλήδες της Φανερωμένης».
2. Επαναπροσέγγιση Ελληνοκυπρίων και
Τουρκοκυπρίων.
Ο κοινωνιολόγος Stanley Cohen στο κλασσικό βιβλίο του Folk
Devils and Moral Panics» ανέλυσε τις διαδικασίες κατασκευής ηθικού πανικού,
κατά τις οποίες επικρατεί αναστάτωση και προβληματισμός: Μία κατάσταση, ένα
επεισόδιο, ένα πρόσωπο ή μια κοινωνική απεικονίζονται ως απειλή για την
κοινωνία, τις αξίες και τα συμφέροντα.
Η «φύση» των ατόμων που ενοχοποιούνται
απεικονίζονται με συγκεκριμένο, στερεοτυπικό τρόπο από τα ΜΜΕ και τους όποιους
αυτόκλητους «σωτήρες» και «προστάτες» των ηθικών αξιών της κοινωνίας. Διάφοροι
«ειδικοί» επεμβαίνουν επί τους θέματος, διατυπώνουν εκτιμήσεις προτείνοντας για
τις εναλλακτικές λύσεις που θα οδηγούν ασφαλώς στην «τιμωρία» των «ενόχων»,
δηλ. των αποδιοπομπαίων τράγων.
Ο ηθικός πανικός βασίζεται στη λανθασμένη και
υπερβολική αντίληψη ότι η συμπεριφορά συγκεκριμένων μελών της κοινωνίας που
θεωρείται «αποκλίνουσα» (π.χ. μειονότητες ή νεανικές υποκουλτούρες) θεωρείται
τόσο προβληματική και τόσο επικίνδυνη για τη κοινωνία που επιβάλλει την άμεση
τιμωρία των ενόχων και αποκατάσταση της ζημιάς και τάξης. Ο πανικός εκφράζει
συναισθήματα έντασης όπως φόβος, τρόμος, ανησυχία, μίσος, εχθρότητα και η
αίσθηση ότι απειλούνται οι ηθικοί κανόνες, επομένως κινδυνεύει να καταρρεύσει η
κοινωνική τάξη πραγμάτων.
Τα ΜΜΕ φρόντισαν να ενοχοποιήσουν τις διακοινοτικές
σχέσεις ως ύποπτες: Φρόντισαν να «φορτώσουν» ποινικά σε ένα Ε/κ και ένα Τ/κ το
γραμμάριο κάνναβης που ανεβρέθηκε υποτίθεται στο έδαφος. Επίσης τα ΜΜΕ
ενοχοποίησαν χωρίς δίκη τις νεολαιίστικες εκφάνσεις αυτονομίας, εξ ου οι
αναφορές σε «ακατονόμαστες πράξεις, σεξ, έγκλημα και ναρκωτικά». Παραβίασαν την
αρχή του τεκμηρίου της αθωότητας
Είναι προφανές λοιπόν γιατί εξάπτονται οι φαντασιώσεις
όταν ακούνε τέτοια σκανδαλοθηρικά: Ναρκωτικές ουσίες, κοινόβια, ακατονόμαστες
πράξεις, 50χρονους και 16χρονες, ανάβουν τις φαντασιώσεις. Τα ίδια δυστυχώς
λένε σχεδόν όλα τα ΜΜΕ, με κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις.
Έτσι επιχειρείται η ιδεολογική, κοινωνική και πολιτική
νομιμοποίηση της παράνομης αστυνομικής βίας: Είτε αρνούνται ότι υπήρξε βία,
είτε ότι δεν ήταν υπέρμετρη αλλά ελάχιστη και αναγκαία. Σ’ αυτή την παγίδα
πέφτουν οι δημοσιογράφοι που κάνουν λόγο για «στέκι για χρήστες ναρκωτικών
ουσιών», αναπαράγοντας, άκριτα και χωρίς επαρκή διερεύνηση, τα Αστυνομικά
Δελτία.
- Δεν
διερωτούνται πώς είναι δυνατόν να μιλούμε για «στέκι» ναρκωτικών όταν μόνο ένα
γραμμάριο κάνναβης βρέθηκε και μάλιστα στο έδαφος;
- Γιατί δεν
ζητούν να κάνει τα ίδια στα high class clubs όπου γίνεται συστηματική χρήση
κόκας κι άλλων up market ουσιών από τις υψηλές τάξεις;
- Προκαλούν
ιδιαίτερη ανησυχία τα «συγχαρητήρια στην αστυνομία» γιατί δήθεν έδρασε
«αποτελεσματικά και αναίμακτα»: Η δημοσιογραφία απαιτεί να ρωτάς όλες τις
πλευρές και όχι να αναπαράγεις το παραμύθι των αστυνομικών δελτίων.
Κατά καιρούς τα ΜΜΕ έχουν απεικονίσει με σκανδαλοθηρικό και
στρεβλωτικό τρόπο τα πάντα. ΜΜΕ αναφέρονται σε «εξαρχειοποίηση» της πλατείας
Φανερωμένης ή για «φόβο και αναρχία στην εντός των τειχών Λευκωσία» ή για
«αλλοδαπούς που τρομοκρατούν περιοχή». Το δε κίνημα «Occupy the Buffer Zone»
που είναι μέρος ενός παγκόσμιου αντι-συστημικού κινήματος με τις δικές του
τοπικές ιδιαιτερότητες απεικονίζεται με στρεβλωτικό τρόπο.
Δεν έχουν σχέση με την καθημερινότητα της περιοχής τα
όσα απεικονίζονται στα ΜΜΕ. Χαρακτηριστικό της κάλυψης είναι η υπερβολή, η
υπερδιόγκωση και η σκανδαλοθηρική-φοβική προσέγγιση που φτάνει στα όρια της
παραποίησης της πραγματικότητας. Διερωτάται κανείς αν μιλούμε για την ίδια
πολυσύχναστη πλατεία ή πόλη. Είναι μια ελκυστική και όμορφη περιοχή που μετά
χαράς παίρνουμε τα παιδιά μας, τους φίλους μας για αναψυχή.
Παρακαλώ όπως η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης διερευνήσει την
κάλυψη και συζήτηση στα κανάλια έτσι ώστε οι θεσμοί να
- να
διαφυλάξουν τα δικαιώματα των πολιτών, που θεωρούνται αθώοι μέχρι της
αποδείξεως του αντιθέτου
- Να
προστατευτούν τα κινήματα και οι διάφορες κοινωνικές ομάδες από τη λοιδορία και
τα κοινωνικά στερεότυπα που ους καθιστούν έτσι στόχους επιθέσεων, υποτίμηση και
αδίκως υπεύθυνους για τα κακώς έχοντα στη κοινωνία, που καλλιεργεί πιθανούς ηθικούς
πανικούς.
- να
δημιουργήσουν τις θεσμικές αντιστάσεις σε αυτό τον ηθικό πανικό που
καλλιεργείται από τα ΜΜΕ που επιχειρούν να καλύψουν την οργανωμένη επίθεση κατά
της μερίδας της νεολαίας που αμφισβητεί με δικούς της τρόπους και το καλλιεργούμενο
μίσος για την αγωνιζόμενη νεολαία με δικούς της κώδικες και πολιτιστικά
πρότυπα και εκφράσεις που αμφισβητούν το απαράδεκτο «σύνορο» της διχοτόμησης.
Δρ Νίκος Τριμικλινιώτη
Αναπληρωτής Καθηγητής Νομικής και Κοινωνιολογίας,
Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου